Sağlık anksiyetesi, bir kişinin sağlığı konusunda aşırı kaygı duyması ve genellikle ciddi bir hastalığa yakalanmış olabileceği düşüncesine kapılmasıdır. Tıbbi olarak adı Hastalık Kaygısı Bozukluğu ya da eski adıyla Hipokondriyazisdir. Bu durum, kişilerin günlük yaşamlarını olumsuz etkiler. Öyle ki sürekli bir korkuve endişe içinde yaşamalarına kişinin işlevselliği bozar.
Sağlık Anksiyetesi ile Eş Anlamlı Kavramlar
- Hipokondriyazis
- Hastalık Kaygısı Bozukluğu
- Hastalık Anksiyetesi
- Sağlık Endişesi
Belirtiler
Bu bireylerde ortaya çıka şu belirtilerr:
- Sürekli Hastalık Korkusu: Hafif bir semptomun ciddi bir hastalığın işareti olduğuna inanmak.
- Tıbbi Araştırma Takıntısı: İnternetten sürekli semptomlar araştırmak ya da doktora sık sık başvurmak.
- Bedensel Duyumlara Aşırı Odaklanma: Normal vücut işleyişlerini bile potansiyel bir sağlık sorunu olarak algılama.
- Doktorların Güvencesini Yetersiz Görme: Test sonuçlarının normal çıkmasına rağmen hâlâ hasta olduğuna inanma.
- Kaçınma Davranışları: Hastanelerden, sağlıkla ilgili haberlerden veya hasta kişilerden kaçınma.
- Yaygın Kaygı ve Stres: Sürekli endişe nedeniyle uykusuzluk, yorgunluk ve dikkat dağınıklığı yaşama.
Ayırıcı Tanı
En önemlisi, bu durumun bazı diğer psikolojik ya da tıbbi rahatsızlıklarla karışması mümkünsür. Ayırıcı tanıda dikkat edilmesi gerekenler şunlardır:
- Somatizasyon Bozukluğu: Fiziksel semptomların ön planda olduğu bir durumdur. Sağlık anksiyetesi olan bireylerde asıl odak, hastalanma korkusudur.
- Genelleşmiş Anksiyete Bozukluğu: Burada kaygı yalnızca sağlıkla değil, hayatın genelini etkileyen çeşitli konularda kaygı vardır.
- Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB): Sağlık anksiyetesi olan bireylerde, hastalanma korkusu obsesif düşünceler şeklinde görülebilir. Ancak OKB\’nin diğer kompulsif davranışları genellikle yoktur.
- Majör Depresyon: Kişinin fiziksel sağlık sorunları konusundaki endişesisin depresif semptomlardan kaynaklanması mümkündür. Dolayısıyla teşhisin hangisi olduğuna mutlaka bir psikiyatri uzmanı karar verir.
- Panik Bozukluk: Sağlık anksiyetesinde bedensel duyumlara aşırı odaklanma vardır. Bazen buna panik benzeri ataklar eşlik eder. Ancak, panik bozukluktaki gibi ani panik ataklar yaygın değildir.
Sağlık Anksiyetesi Tedavisi
Tedavi seçenekleri şunlardır:
- Psikoterapi:
- Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Hastanın olumsuz düşünce kalıplarını fark etmesine ve değiştirmesine yardımcı olur.
- Maruz Bırakma Terapisi: Kişinin korkularıyla yüzleşmesini sağlar ve bu korkuları yönetebilme becerilerini geliştirir.
- Medikal Tedavi:
- Antidepresanlar (özellikle SSRI’lar) sağlık anksiyetesi belirtilerinde belirgin azalma yapar.
- Psikiyatrist tarafından reçete edilen anksiyolitikler ve diğer ilaçlar, önerildiği biçimde kullanıldığında etkilidir.
- Eğitim ve Farkındalık:
- Kişiyi vücudun normal duyumları konusunda eğitmek ve bu duyumların genellikle zararsız olduğunu öğretmek.
- Mindfulness ve Rahatlama Teknikleri: Kaygıyı azaltmak ve bedensel duyumlara odaklanmayı sınırlandırmak için etkili yöntemlerdir.
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri:
- Düzenli egzersiz yapmak.
- Sağlıklı uyku düzeni oluşturmak ve stres yönetimi tekniklerini öğrenmek önemlidir.
Eğer sağlık anksiyetesi kişinin sosyal, mesleki veya kişisel hayatını olumsuz etkiliyorsa, mutlaka bir psikiyatriste baş vurmalıdır. Uzun süre ihmal edilirse kronikleşir ve kişinin yaşam kalitesini ciddi şekilde bozar